Cây Đàn Hương – Cây Gỗ Quý, Phù Hợp Thổ Nhưỡng Việt Nam

Một trong những loại gỗ quý và đắt nhất thế giới là gỗ đàn hương chỉ đứng sau gỗ đen của châu Phi. Cây đàn hương xuất xứ Ấn Độ và được trồng rộng rãi trên khắp thế giới .

Cây Đàn Hương

Đàn hương trắng, còn gọi là bạch đàn (hương) hoặc bạch đường (tên khoa học: Santalum album) là một loài thực vật có hoa trong họ Santalaceae. Loài này được L. miêu tả khoa học đầu tiên năm 1753.

Mô tả cây đàn hương

Cây gỗ đàn hương phát triển như một cây luôn tươi xanh, nhỏ, đạt đến độ cao phát triển ở Úc lên tới 4 mét và ở Ấn Độ lên tới 20 mét. Thân cây hình trụ có thể đạt chu vi hơn 1,5 mét. Đôi khi nó cũng phát triển như một cây bụi thẳng đứng hoặc hiếm khi leo lên, đạt đến tầm cao tới 4 mét. Các bộ phận thực vật trên mặt đất là trần. 

Ở những cây non, vỏ cây nhẵn và có màu từ nâu đến nâu sẫm, xám đen đến gần như đen. Trong các mẫu vật cũ, vỏ cây có vết nứt dọc sâu và bên trong màu đỏ. Các nhánh thấp hơn đôi khi nhô ra. Các nhánh có một số rãnh sắc.

Các lá đối diện chủ yếu hoặc đôi khi được sắp xếp trên các nhánh lá được chia thành cuống lá và phiến lá. Cuống lá tương đối mỏng, màu vàng dài từ 5 đến 15 cm và có hai luống. Phiến lá đơn giản, tương đối mỏng, có chiều dài hiếm khi 2,5 thường từ 3 đến 8 cm và chiều rộng hiếm khi 1,5 đến,  thường từ 3 đến 5 cm hình bầu dục đến hình elip lanceolate hoặc thuôn với một Spreitenbocation cùn, hình nêm hoặc nhọn  và được làm tròn đến đầu nhọn.

Rìa lá hoàn toàn và đôi khi lượn sóng hoặc hơi cong về phía sau.  Mặt trên của lá sáng bóng và mặt dưới có màu hơi nhạt và hơi xanh.  Sáu đến mười dây thần kinh bên có mặt ở mỗi bên của dây thần kinh giữa.  Các dây thần kinh mạng có thể nhìn thấy rõ. 

Gỗ Đàn Hương

Gỗ đàn hương là một loại gỗ từ cây trong chi Santalum. Gỗ nặng, vàng và hạt mịn, và không giống như nhiều loại gỗ thơm khác, chúng giữ được hương thơm của chúng trong nhiều thập kỷ. Dầu gỗ đàn hương được chiết xuất từ gỗ để sử dụng. Gỗ đàn hương là loại gỗ đắt thứ hai trên thế giới, sau gỗ đen châu Phi. Cả gỗ và dầu đều tạo ra một mùi thơm đặc biệt được đánh giá cao trong nhiều thế kỷ. Do đó, các loài cây phát triển chậm này đã bị thu hoạch quá mức trong thế kỷ qua

Giá trị thương mại

Sản phẩm gỗ đàn hương có giá trị thương mại với hàm lượng tinh dầu cao đòi hỏi cây Santalum phải tối thiểu 15 tuổi (S. album) ở độ tuổi mà chúng sẽ được khai thác ở Tây Úc – năng suất, chất lượng và khối lượng vẫn phải được hiểu rõ.

Năng suất dầu có xu hướng thay đổi tùy theo tuổi và vị trí của cây; thông thường, những cây già hơn cho năng suất và chất lượng dầu cao nhất. Úc có khả năng sẽ là nhà sản xuất album S. lớn nhất vào năm 2018, phần lớn được trồng xung quanh Kununurra, Tây Úc.

Gỗ đàn hương Tây Úc cũng được trồng trong các đồn điền ở khu vực trồng truyền thống của nó ở vùng lúa mì phía đông Perth, nơi có hơn 15.000 ha (37.000 mẫu Anh) đang ở trong các đồn điền. Hiện tại, gỗ đàn hương Tây Úc chỉ được khai thác tự nhiên và có thể đạt tới 16.000 đô la Úc / tấn, điều này đã gây ra một giao dịch bất hợp pháp đang gia tăng được cho là trị giá 2,5 triệu đô la Úc vào năm 2012.

Gỗ đàn hương đắt tiền so với các loại gỗ khác, vì vậy để tối đa hóa lợi nhuận, gỗ đàn hương được khai thác bằng cách loại bỏ toàn bộ cây thay vì cưa xuống ở thân cây gần mặt đất. Bằng cách này, gỗ từ rễ và gốc, sở hữu lượng dầu gỗ đàn hương cao, cũng có thể được chế biến và bán.

Công dụng của đàn hương

Hương thơm

Dầu gỗ đàn hương có mùi thơm đặc biệt mềm mại, ấm áp, mịn màng, kem và màu trắng sữa. Nó cung cấp một cơ sở lâu dài, gỗ cho nước hoa từ các gia đình phương Đông, gỗ, fougère và chypre, cũng như một cố định cho nước hoa và cam quýt. Khi được sử dụng với tỷ lệ nhỏ hơn trong nước hoa, nó hoạt động như một chất cố định, tăng cường tuổi thọ của các vật liệu khác, dễ bay hơi hơn trong hỗn hợp. Gỗ đàn hương cũng là một thành phần quan trọng trong họ nước hoa “floriental” (hoa- hổ phách) – khi kết hợp với các loài hoa trắng như hoa nhài, ylang ylang, gardenia, Plumeria, hoa cam, hoa huệ, v.v.

Dầu gỗ đàn hương ở Ấn Độ được sử dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp mỹ phẩm. Nguồn chính của gỗ đàn hương thực sự, S. album, là một loài được bảo vệ và nhu cầu về nó không thể được đáp ứng. Nhiều loài thực vật được giao dịch là “gỗ đàn hương”. Chi Santalum có hơn 19 loài. Thương nhân thường chấp nhận dầu từ các loài liên quan chặt chẽ, cũng như từ các nhà máy không liên quan như gỗ đàn hương Tây Ấn Độ (Amyris balsamifera) thuộc họ Rutaceae hoặc khốn gỗ đàn hương (Myoporum sandwicense, Myoporaceae). Tuy nhiên, hầu hết các loại gỗ từ các nguồn thay thế này đều mất mùi thơm trong vòng vài tháng hoặc vài năm.

Isobornyl cyclohexanol là một hóa chất hương thơm tổng hợp được sản xuất như là một thay thế cho sản phẩm tự nhiên.

Thành phần chính của gỗ đàn hương là hai chất đồng phân của santalol (khoảng 75%). Nó được sử dụng trong liệu pháp mùi hương và để chuẩn bị xà phòng

Với công nghệ

Do có huỳnh quang thấp và chỉ số khúc xạ tối ưu, dầu gỗ đàn hương thường được sử dụng làm dầu ngâm trong kính hiển vi tia cực tím và huỳnh quang.

Làm thức ăn

Thổ dân Úc ăn hạt giống, các loại hạt và trái cây của gỗ đàn hương địa phương, chẳng hạn như quandong (S. acuminatum). Người châu Âu thời kỳ đầu ở Úc đã sử dụng quandong trong hấp cách thủy bằng cách truyền nó với lá của nó, và trong việc làm mứt, bánh nướng và tương ớt từ trái cây.

Ở Scandinavia, vỏ cây nghiền từ gỗ đàn hương đỏ (Pterocarpus Soyauxii) được sử dụng – với các loại gia vị nhiệt đới khác – khi ướp cá cơm và một số loại cá trích ngâm như matjes, sprat và một số loại spegesild truyền thống, tạo ra màu đỏ.

Các đầu bếp ngày nay đã bắt đầu thử nghiệm sử dụng hạt thay thế cho hạt macadamia hoặc thực phẩm thay thế cho hạnh nhân, quả phỉ và các loại khác trong ẩm thực theo phong cách Đông Nam Á.

Dầu cũng được sử dụng như một thành phần hương vị trong các mặt hàng thực phẩm khác nhau, bao gồm kẹo, kem, thực phẩm nướng, bánh pudding, đồ uống có cồn và không cồn, và gelatin. Hương liệu được sử dụng ở mức dưới 10 ppm, mức cao nhất có thể để sử dụng trong các sản phẩm thực phẩm là 90 ppm.

Tham Khảo Thêm Và Lưu Ý Khi Trồng Cây Đàn Hương

Có hơn 16 giống cây đàn hương và đều tương đối giống nhau về hình dáng. Nhưng chỉ có đàn hương trắng Ấn Độ là có giá trị kinh tế cao. Người trồng không nên nghe về giá trị kinh tế cao mà ồ ạt trồng.

PV: Là người đầu tiên đưa cây đàn hương thuần chủng từ Ấn Độ về Việt Nam. Sau 4 năm trồng khảo nghiệm tại Việt Nam, ông có thể cho biết cây đàn hương đã được trồng ở những đâu và vùng nào có thể phát triển tốt giống cây này tại Việt Nam?

TS. Vũ Thoại: Cây đàn hương đã được trồng khảo nghiệm ở trên 40 tỉnh, thành tại Việt Nam, qua quan sát tôi thấy cây phát triển tương đối tốt. Tuy nhiên cây đàn hương không chịu được nhiệt độ lạnh quá và nơi hay bị ngập úng, nên bà con ở các vùng hàng năm có nhiệt độ dưới 5 độ C như Sa Pa, Bắc Hà, Mẫu Sơn, Sìn Hồ… hay các vùng hay bị ngập lâu vào mùa mưa lũ như Đồng bằng Sông Cửu Long thì không nên trồng cây đàn hương.

PV: Qua quan sát và gắn bó với cây đàn hương từ những ngày đầu giống cây này được đưa về Việt Nam, cá nhân ông đánh giá thế nào về tiềm năng phát triển cây đàn hương tại Việt Nam?

TS. Vũ Thoại: Không những cá nhân tôi mà các chuyên gia đều khẳng định Việt Nam là đất nước rất phù hợp để phát triển cây đàn hương, và tiềm năng để phát triển là rất tốt. Đàn hương là một loại cây gỗ rất quý được ví như “vàng xanh” vì nó cho ra loại tinh dầu quý như những giọt “vàng ròng”.

Cây đàn hương đã có lịch sử phát triển hàng nghìn năm trên thế giới và nó được sử dụng rộng rãi trong ngành mỹ phẩm, dược liệu và mỹ nghệ cao cấp, tâm linh,….

Giá trị của cây đàn hương cũng rất cao vì 1kg tinh dầu đàn hương đắt gấp 5 lần 1kg bạc. 1 kg gỗ đàn hương trên thị trường thế giới cũng có giá mấy trăm USD. Trồng cây đàn hương rủi ro thấp vì nó là cây trồng xen canh, người nông dân đang có vườn cam, vườn bưởi, vườn gỗ sưa,… có thể trồng xen cây đàn hương vào và vẫn có nguồn thu từ cả hai loại cây trồng. Cây đàn hương cũng rất tốt cho môi trường vì nó là cây xanh quanh năm và nó cho lượng oxy gấp 6 lần các cây khác.

Tuy nhiên, tôi lại cảm thấy rất lo lắng cho người trồng khi việc phát triển cây đàn hương tại Việt Nam đang diễn ra một cách tràn lan, không có chọn lọc. Nếu phát triển diện tích trồng cây đàn hương như hiện nay, tôi e rằng cây đàn hương “vàng ròng” sẽ thành cây “khóc ròng” trong tương lại không xa.

PV: Ông có thể nói rõ hơn về việc này?

TS. Vũ Thoại: Thứ nhất, đứng về khía cạnh quản lý Nhà nước, mặc dù cây đàn hương là cây có giá trị kinh tế rất cao và nhu cầu sử dụng rất lớn trên thế giới. Nếu phát triển tốt ở Việt Nam, cây có thể góp phần lớn vào việc thay đổi giá trị nền nông nghiệp nước nhà, và nó sẽ là loại cây trồng mang lại giá trị kinh tế rất cao trên một diện tích đất và góp phần vào việc chống lại sự biến đổi khí hậu.

Tuy mới chỉ được đưa về Việt Nam được vài năm nhưng bước đầu đã chứng minh được nó phát triển phù hợp tại Việt Nam. Tuy nhiên, chúng tôi chưa nhận được sự hỗ trợ nào của Nhà nước trong suốt những năm qua trong việc quy hoạch vùng trồng cũng như nghiên cứu về sự phát triển cây đàn hương tại Việt Nam, đưa ra các biện pháp canh tác phù hợp,… Đặc biệt là các nghiên cứu để có thể chế biến sâu sau thu hoạch, tạo đầu ra có giá trị cao cho người trồng. Những năm qua, các nhà khoa học chúng tôi đã phải tự bỏ tiền tỷ ra để tự mày mò nghiên cứu.

Thứ hai, đây là loại cây có giá trị kinh tế cao, nhưng mọi người mới chỉ “nghe thấy” và lao vào trồng một cách ồ ạt. Tôi nhấn mạnh là đây là một loại cây mới, nên trước khi trồng, người dân cần tham khảo rất kỹ ý kiến của các chuyên gia về vùng trồng, mật độ trồng, cây trồng xen canh và phòng trừ sâu bệnh,…

Thứ ba, do là cây mới nên giá cây giống đang cao, rất nhiều các cơ sở sản xuất cây giống đã thu mua hạt của các cây bố mẹ chưa dủ tuổi trưởng thành, thậm chí là cả những cây đang mang mầm bệnh từ những cây trồng non ở Việt Nam và Trung Quốc về để ươm giống và bán thu lời.

Việc này vô cùng nguy hiểm vì nếu người trồng mua phải những loại giống này, cây rất dễ bị bệnh xoăn lá (spike disease) và dẫn đến chết yểu hoặc khả năng hình thành lõi sau hơn 10 năm trồng là rất thấp và người trồng có thể trắng tay.

Tuy nhiên, tôi lại cảm thấy rất lo lắng cho người trồng khi việc phát triển cây đàn hương tại Việt Nam đang diễn ra một cách tràn lan, không có chọn lọc. Nếu phát triển diện tích trồng cây đàn hương như hiện nay, tôi e rằng cây đàn hương “vàng ròng” sẽ thành cây “khóc ròng” trong tương lại không xa.

Đọc thêm về bài viết ở đây