Chuẩn đoán viêm tai giữa bằng smart phone

Viêm tai giữa là một nhóm các bệnh ở tai giữa. Có hai dạng chính là viêm tai giữa cấp tính(VTGC) và viêm tai giữa có dịch tiết (VTGTD).

VTGC là một bệnh nhiễm trùng khởi phát đột ngột thường với triệu chứng đau tai. Ở trẻ em nhỏ đau tai thường làm bé kéo dật tai, khóc nhiều hơn, và ngủ kém. Ngoài ra, còn có khi ta thấy bé sốt và ăn uống kém đi. VTGTD thường không có các triệu chứng cơ năng chỉ điểm. Đôi khi bệnh nhân mô tả một cảm giác đầy nặng tai. VTGTD được định nghĩa là tình trạng tai giữa nhìn thấy dịch không nhiễm trùng trong hơn ba tháng. Viêm tai giữa sinh mủ mạn tính(VTGM) là bệnh viêm tai giữa kéo dài hơn hai tuần và tình trạng này phải gây ra nhiều đợt chảy mủ ra lỗ tai. Đôi khi nguyên nhân là biến chứng từ viêm tai giữa cấp. Bệnh nhân thường hiếm khi thấy đau tai. Cả ba dạng trên đều có thể liên quan đến tình trạng khiếm thính ở bệnh nhân. Mất thính lực trong VTGTD, do là bệnh kéo dài, có thể ảnh hưởng đến khả năng học ở trẻ mắc bệnh.

Nguyên nhân gây ra VTGC có liên quan đến cả cấu trúc giải phẫu và chức năng miễn dịch ở trẻ em.

Tình trạng nhiễm trùng có thể là do vi khuẩn hoặc virút. Yếu tố nguy cơ gồm có sự phơi nhiễm khói, sử dụng núm vú giả, và việc đi nhà giữ trẻ. Bệnh thường xảy ra nhiều hơn ở những người mắc hội chứng Down.

VTGTD thường theo sau VTGC và có thể liên quan đến các yếu tố như nhiễm virút hô hấp trên, các chất gây kích thích như khói, hay dị ứng. Để chẩn đoán chính xác VTG rất cần đến việc quan sát màng nhĩ.

Các triệu chứng thực thể của VTGC bao gồm màng nhĩ phồng hoặc không di động khi bơm khí vào tai. Dịch chảy ra từ tai không liên quan đến viêm ống tai ngoài cũng xác định cho chẩn đoán.

Viêm tai, hay nhiễm trùng tai là một trong những vấn đề sức khỏe đầu tiên mà con bạn gặp phải khi sinh ra

Cho đến năm ba tuổi, hầu hết những đứa trẻ đều bị viêm tai ít nhất một lần. Tình trạng nhiễm trùng này thường gây ra sự tích tụ chất lỏng trong tai, được các bác sĩ chẩn đoán là viêm tai giữa chảy mủ.

Mặc dù hầu hết các ca viêm tai nhẹ đều có thể tự khỏi, nhưng nếu tái phát nhiều lần hoặc tai bị chảy dịch mạn tính có thể khiến trẻ đau nhức hoặc thậm chí dẫn đến các biến chứng nặng như mất thính giác.

Vì vậy, việc phát hiện và điều trị viêm tai cần được thực hiện nhanh chóng và triệt để. Tại phòng khám, các bác sĩ có thể sử dụng một thiết bị đo nhĩ lượng để chẩn đoán viêm tai cho trẻ.

Thiết bị cho độ chính xác tới 80-90%. Tuy nhiên lại khá cồng kềnh, đắt tiền và phải được cấp phép y tế.

Để khắc phục các bất tiện này, một nhóm các nhà nghiên cứu tại Đại học Washington đã phát triển một ứng dụng điện thoại cho phép các bậc cha mẹ tự phát hiện bệnh viêm tai cho con mình.

Ứng dụng sử dụng loa và microphone của điện thoại thông minh, phát âm thanh vào bên trong tai và thu lại sóng phản xạ tương tự như máy đo nhĩ lượng tại phòng khám.

Các nhà nghiên cứu cho biết ứng dụng của họ là một giải pháp giá rẻ, dễ sử dụng vì thuận tiện, thậm chí còn có độ chính xác tương đương nếu không muốn nói là cao hơn cả thiết bị y tế chuyên dụng.

Nghiên cứu về ứng dụng này vừa được công bố trên tạp chí Khoa học Y học.

Ứng dụng công nghệ vào chuẩn đoán

Ứng dụng mà các nhà nghiên cứu tại Đại học Washington tạo ra có tên là EarHealth. Nó hướng dẫn bạn gấp một mảnh giấy và kẹp vào phần loa điện thoại thông minh.

Sau đó, ứng dụng được bật lên sẽ phát ra những âm thanh truyền vào ống tai giữa rồi dội lại ra ngoài.

Trên đường đi của chúng, các sóng âm phản xạ tiếp tục giao thoa với những sóng phát ra từ loa điện thoại. Mô hình giao thoa này được ứng dụng ghi lại bằng microphone rồi được phân tích, tính toán để phát hiện ra lượng chất lỏng trong tai.

“Nó giống như khi bạn gõ lên một ly rượu“, Paul Chan, nghiên cứu sinh tiến sĩ tại Đại học Washington cho biết. “Tùy thuộc vào chiếc ly đang rỗng không hay được rót đầy một nửa, bạn sẽ nghe thấy những âm thanh khác nhau. Ứng dụng của chúng tôi cũng hoạt động trên cùng một nguyên tắc”.

EarHealth đã được Chan và nhóm của ông thử nghiệm ở Bệnh viện Nhi Seattle, với những đứa trẻ nhỏ nhất từ 18 tháng tuổi cho đến cả những trẻ đã thành niên 17 tuổi. Kết quả của thử nghiệm được so sánh với thiết bị đo nhĩ lượng chuyên dụng, sau đó, quay ngược trở lại để tinh chỉnh độ chính xác của EarHealth.

“Các công cụ sàng lọc hiện nay không dễ gì phát hiện được dịch mủ chảy ra từ tai giữa. Thực sự mà nói, cách duy nhất để bạn có thể chắc chắn 100% là phẫu thuật, rạch vào màng nhĩ và hút dịch mủ ra ngoài”, Chan nói.

Nhưng trong nghiên cứu sơ bộ của ông, ứng dụng EarHealth đã có thể phát hiện ra dịch mủ trong tai giữa với độ chính xác 85%. Sau khi tinh chỉnh, độ chính xác của nó còn gia tăng hơn nữa. 

Chan đã thử nghiệm EarHealth trên 15 trẻ sơ sinh từ 9-18 tháng tuổi. Trong đó, ứng dụng đã phát hiện cả 5/5 đứa trẻ bị viêm tai giữa chảy mủ, 9/10 trẻ không gặp phải tình trạng này. Chỉ có 1 trẻ không chảy mủ tai giữa nhưng bị chẩn đoán nhầm.

Để kiểm tra trong điều kiện thực tế, nhóm của Chan đã hướng dẫn 25 bậc cha mẹ sử dụng ứng dụng EarHealth để kiểm tra tai cho con mình.

Kết quả cho thấy họ thực hành các thao tác rất thành thạo, và ứng dụng cũng đạt tới độ chính xác cao tương đương với các bác sĩ.

Điều này chứng tỏ các bậc cha mẹ không gặp rắc rối gì  khi sử dụng ứng dụng bên ngoài môi trường y tế. Và quan trọng nhất, những đứa trẻ trong tất cả các thử nghiệm này phản ứng rất ngoan khi cha mẹ đặt điện thoại với cái phễu giấy trên tai chúng.

“Những âm thanh mà EarHealth phát ra khá dễ chịu. Thật thú vị, khi chúng tôi bật chúng lên và ghé vào tai những đứa trẻ trong bệnh viện, chúng còn đáp lại bằng những nụ cười. Hóa ra âm thanh đó còn có tác dụng làm dịu“, Chan nói.

Nói về tiềm năng ứng dụng của EarHealth, Chan cho biết lý tưởng nhất, nó sẽ trở thành một công cụ chẩn đoán tại nhà giúp các bậc cha mẹ phát hiện sớm và kịp thời bệnh viêm tai ở con mình. Điều này sẽ cho phép những đứa trẻ được thoải mái hơn và không cần đến bệnh viện khi không cần thiết.

Ngoài ra, tại một số nước kém phát triển và khu vực vùng sâu vùng xa không có điều kiện lắp đặt máy móc y tế hiện đại, EarHealth cũng có thể được sử dụng để hỗ trợ các bác sĩ chẩn đoán tốt hơn. Ứng dụng này cho độ chính xác tương đương với các máy đi nhĩ lượng đắt tiền, và vượt xa các bác sĩ chỉ chẩn đoán bằng mắt thường.

“Ngay cả ở các nước đang phát triển, điện thoại thông minh đang trở thành một công cụ hết sức phổ biến. Vì vậy, nếu ứng dụng này có thể cung cấp cho bác sĩ những chẩn đoán có độ chính xác tương đương với máy chuyên dụng, điều đó thực sự có thể thay đổi cách quản lý viêm tai giữa trên quy mô toàn cầu“, Chan nói.

Hiện ông và các đồng tác giả nghiên cứu đã thành lập một công ty start-up có tên là Edus Health để thương mại hóa ứng dụng của họ. Chan chia sẻ rằng từ giờ đến cuối năm, ông sẽ nộp đơn cho Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) để thông qua ứng dụng EarHealth như một thiết bị y tế. 

Edus Health cũng đang hợp tác với các bác sĩ ở nhiều quốc gia đang phát triển, với hi vọng sẽ phổ biến được ứng dụng của mình ra toàn cầu, đặc biệt là những nơi cần nó nhất.

Mức độ nguy hiểm của viêm tai

Viêm tai giữa cấp ở trẻ nhỏ có thể gây thủng màng nhĩ, làm tiêu xương, gián đoạn chuỗi xương con… ảnh hưởng đến sức nghe của trẻ.

Trẻ bị nghe kém, nhất là từ khi chưa phát triển lời nói, sẽ dẫn đến rối loạn ngôn ngữ (nói ngọng, nói không rõ âm, từ…) làm giảm sút nghiêm trọng chất lượng giao tiếp xã hội sau này của trẻ.

Nặng hơn nữa là những biến chứng nhiễm trùng, nhiều khi ảnh hưởng đến tính mạng: viêm tai giữa cấp có thể dẫn đến những biến chứng sọ não cực kỳ nguy hiểm như viêm màng não, áp xe não do tai, viêm tắc tĩnh mạch bên, do viêm nhiễm lan từ trần hòm tai lên não hoặc gây liệt dây thần kinh mặt (dây số VII).

Viêm Tai Giữa  Triệu Chứng Và Điều Trị

• Triệu Chứng

Viêm tai giữa ở trẻ nhỏ thường biểu hiện bằng các triệu chứng sau:

• Trẻ sốt, thường là sốt cao 39-40^oC, quấy khóc nhiều, bỏ bú, kém ăn, nôn trớ, co giật…
• Nếu là trẻ lớn, sẽ kêu đau tai, còn trẻ nhỏ chỉ biết lắc đầu, lấy tay dụi vào tai.
• Rối loạn tiêu hóa: trẻ đi ngoài lỏng, nhiều lần, xuất hiện gần như đồng thời với triệu chứng sốt.

Tóm lại tất cả các em bé bị sốt không rõ nguyên nhân, những trẻ nhỏ bị tiêu chảy và nôn… đều phải được khám kỹ càng về tai mũi họng để có thể phát hiện sớm được bệnh viêm tai giữa cấp.

Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, vài ngày sau (2-3 ngày) bệnh sẽ tiến triển sang giai đoạn vỡ mủ do màng tai bị thủng, mủ tự chảy ra ngoài qua lỗ tai với các biểu hiện sau:

• Trẻ đỡ sốt, bớt quấy khóc, ăn được, ngủ được.
• Hết rối loạn tiêu hóa, đi ngoài trở lại bình thường.
• Không kêu đau tai nữa.

Các bà mẹ tưởng chừng như bệnh đã lui nhưng thực ra viêm tai giữa đã bắt đầu chuyển sang giai đoạn mạn tính, với 1 dấu hiệu rất quan trọng: chảy mủ tai.

Nếu vẫn không được điều trị bệnh sẽ diễn biến thành viêm tai giữa mạn tính hoặc viêm tai – xương chũm mạn tính, dẫn đến rất nhiều hậu quả xấu sau này cho trẻ, cùng với nguy cơ biến chứng có thể xảy ra vào bất kỳ lúc nào.

• Điều Trị

Việc chẩn đoán và điều trị viêm tai giữa ở trẻ nhỏ nhất thiết phải do các thầy thuốc chuyên khoa có kinh nghiệm tiến hành. Tùy theo từng giai đoạn của bệnh mà có cách điều trị khác nhau.

• Giai đoạn đầu, khi màng nhĩ chưa thủng, thường phải dùng kháng sinh, hạ sốt, giảm đau, chống viêm và giảm xung huyết màng nhĩ, sát trùng mũi họng. Ngoài ra nếu trẻ bị rối loạn tiêu hóa nặng thì cần được phối hợp điều trị bởi các thầy thuốc nhi khoa. Nếu khám thấy màng nhĩ viêm đỏ, phồng, chứng tỏ có nhiều dịch viêm ứ đọng ở hòm tai thì phải chích rạch màng nhĩ, chủ động tháo bỏ dịch mủ trong tai giữa ra ngoài, không nên để cho mủ tự vỡ, làm thủng màng nhĩ hoặc lan vào xương chũm. Nói chung, trong trường hợp nghi ngờ có mủ thì nên chích rạch màng nhĩ sớm, thà chích rạch sớm còn hơn là chích rạch quá muộn. Vết chích sẽ tự liền lại rất nhanh sau 1-2 ngày.
• Điều trị xử lý triệt để các bệnh liên quan vùng mũi họng như: Viêm amidan, viêm họng, nhiệt miệng, viêm mũi, viêm xoang, viêm quanh răng….
• Giai đoạn muộn, màng nhĩ đã thủng; ngoài các thuốc điều trị toàn thân, cần phải tiến hành làm thuốc tai hàng ngày tại các cơ sở tai mũi họng. Trẻ sau đó phải được theo dõi tình hình lỗ thủng màng nhĩ bởi các thầy thuốc chuyên khoa.