Lịch sử nông nghiệp đã trải qua nhiều giai đoạn và dần dần hoàn thiện hơn trong tương lai . Xu hướng nông nghiệp của cộng đồng trên thế giới đang chuyển về nông nghiệp hữu cơ. Liệu rằng nông nghiệp theo hướng hữu cơ có bền vững và đó có phải là lối đi đúng ?
Contents
Vì Sao Nông Nghiệp Hữu Cơ Phát Triển ?
Sau khi cuộc cách mạng xanh bùng nổ giúp cho thế giới vượt qua nạn đói thì sự ảnh hưởng và phụ thuộc vào phân bón hóa học, thuốc BVTV … dường như khó có thể thay đổi trong tiềm thức của những người làm nông trên thế giới.
Phân Bón Hóa Học Khó Khăn Và Những Hệ Lụy
Phân bón hóa học được khai thác từ quặng, qua xử lý và chế biến . Cũng như các quặng khác như : than đá, sắt , vàng , dầu mỏ … thì quặng để sản xuất phân hóa học ngày càng vơi dần đi và sẽ biến mất .
Một số công ty để đối phó với việc các mỏ quặng ngày càng ít đi thì có một số giảm tỷ lệ phân bón trong một bao phân hoặc giá thành phân bón ngày càng tăng theo năm tháng .
Sử dụng quá nhiều phân bón hóa học gây thoái hóa đất
Sử dụng phân bón hóa học là một bước tiến đột phá giúp tăng sản lượng và thúc đẩy cây trồng phát triển nhanh hơn.
Với suy nghĩ đó, nhiều nông dân ở các nước đang phát triển hoặc nghèo sử dụng phân hóa học vô tội vạ .
Ở Việt Nam , chúng ta vẫn thường thấy việc bón phân và phun thuốc BVTV không theo khuyến cáo và chỉ định của nhà sản xuất hoặc không theo một tiêu chuẩn an toàn .
Mặc dù , chúng ta vẫn có chương trình VietGap hay tiêu chuẩn cao hơn là Globalgap. Nhưng đa số nông dân vẫn sử dụng tùy tiện trên cây trồng.
Việc sử dụng phân bón hóa học một thời gian dài và việc cày xới đất liên tục đã phá vỡ hoàn toàn cấu trúc đất, làm biến mất hệ sinh vật có trong đất như : giun , vi sinh vật …
Hệ quả , đất giữ ẩm thấp và dư lượng phân tồn tại trên đất nhưng cây lại không thể tiêu hóa được .
Sử dụng quá nhiều đạm hay nên tồn dư Nitrat trong rau, quả cao hơn so với mức quy định . Đây cũng là một trong những nguyên nhân gây hại cho sức khỏe người tiêu dùng.
Một số hệ quả khi lạm dụng thuốc BVTV
Thuốc BVTV giúp cho con người kiểm soát được sâu bệnh hại nhất thời và tác dụng của thuốc BVTV sẽ giảm theo thời gian .
Theo định luật tiến hóa , lúc đầu sử dụng thuốc BVTV thì sâu bệnh hại có thể bị tiêu diệt đến 98% và 2% còn lại có khả năng kháng thuốc do mang trong mình đột biến gien.
Qua thời gian, số lượng đột biến gien khác thuốc ngày càng tăng lên và thuốc BVTV ban đầu không còn khả thi đối với sâu bệnh như lúc đầu .
Điều đó, bắt buộc người nông dân phải sử dụng thuốc với liều lượng cao hơn hoặc thuốc đặc trị mạnh hơn.
Sử dụng thuốc không đúng liều lượng có thể tồn đọng lại trên cây trồng . Đặc biệt là rau .
Ngoài ra, thuốc BVTV khi sử dụng quá nhiều sẽ gây ô nhiễm cho nguồn nước ngầm trong khu vực, trực tiếp gây hại cho sức khỏe người sản xuất và gián tiếp cho cộng đồng thông qua nguồn nước.
Tuy nhiên , nếu sản xuất đúng tiêu chuẩn khuyến nghị thì những hệ quả trên sẽ được khắc phục.
Ở các nước phát triển như phương Tây , Mỹ , Nhật , Úc … nông nghiệp hữu cơ đang dần phát triển và ngày càng mạnh vì lý do sức khỏe và môi trường.
Lịch sử nông nghiệp hữu cơ ở Việt Nam
Tại Việt Nam, trong khi khởi nghiệp bằng nông nghiệp với tiêu chí cung cấp thực phẩm sạch và theo hướng hữu cơ thì tôi có tiếp xúc và nói chuyện với những người nông dân lớn tuổi thời xưa.
Được biết , ngày xưa làm nông nghiệp bằng phân chuồng và phân bò được ưa chuộng hơn cả. Một số người làm nông xưa còn trồng thêm khá nhiều cây trong vườn của mình như ớt, cà chua, cà tím , khoai mì … và cả một số cây họ đậu dùng để lấy thân làm phân như : đậu phộng, đậu đen …
Thật sự bất ngờ khi ngày xưa ông cha ta đã và làm việc có khoa học đến như vậy .
Ngày nay, các khu vườn chuối nơi tôi sinh sống đều bỏ hoang vì lý do kinh tế hay vì chuối đã bị bệnh Panama và theo như trên thế giới vẫn chưa có thuốc chữa.
Theo những người nông dân làm vườn xưa kể lại . Việc chỉ sử dụng phân bò trong nông nghiệp đã cho kết quả như sau :
Chuối sứ khi trổ quầy phải 2 người khiên , một buồng tầm 9 – 11 nải, có khi lên đến 13 nải .
Chanh một cây có thể hái một thiên chanh trên / lần và 10 ngày hái lại một lần . Tôi nhẩm tính , 1 thiên = 1000 trái và trung bình 20 trái / kg . Tạm tính, một lần hái được khoảng 50kg ( với điều kiện cây đã được 5 – 7 năm tuổi ). Đây là tôi nói về cá biệt, thông thường thì khoảng vài trăm thôi .
Tôi tự ngẫm thấy nông nghiệp ngày xưa và nông nghiệp hiện tại ( cách mạng xanh ) thì nông nghiệp hữu cơ ngày xưa cũng không kém cạnh là mấy.
Khó khăn trong nông nghiệp hữu cơ
Theo bản thân tôi thì khó khăn nhất đó là ” cải tạo đất “. Đất có khỏe thì cây mới không bệnh và muốn đất khỏe chúng ta cần phải thúc đẩy sự phát triển của sinh vật và vi sinh vật trong đất . Mà quá trình đó không thể đốt cháy, mặc dù chúng ta vẫn sử dụng phân chuồng , phân ủ , chế phẩm sinh học … thay thế cho phân bón hóa học hiện tại .
Để có thể cải tạo đất theo phương pháp hữu cơ thì chúng ta mất ít nhất là 2 năm . Thậm chí thời gian có thể lên đến vài năm nếu đất đã suy thoái bạc màu quá nặng .
Sử dụng phân bón trong nông nghiệp hữu cơ
Thông thường nông nghiệp hữu cơ sẽ sử dụng phân chuồng của các loài gia súc, gia cầm như : heo , trâu bò , gà , vịt …
Ngoài ra, chúng ta còn sử dụng phân xanh và cả phân ủ ( phân ủ được sử dụng từ những vật liệu bỏ đi như rau , củ , quả thừa trong sinh hoạt … )
Xử lý sâu bệnh
Phương pháp nông nghiệp hữu cơ thường kết hợp đa dạng sinh học nhằm hạn chế quá trình lây lan của sâu bệnh trên cây trồng.
Ngoài ra, đa dạng hóa sinh học còn sử dụng cả thiên địch để kiểm soát dịch bệnh theo tự nhiên , an toàn và không gây hại cho môi trường.
Ngoài ra, chúng ta có thể sử dụng chế phẩm sinh học để hỗ trợ diệt trừ sâu hại như hỗn hợp dung dịch gừng, tỏi , ớt hay dầu Nem ( dầu Nem được cho là có khả năng tiêu diệt trên 200 loài sâu hại cây trồng . Dầu Nem là dầu được ép ra từ trái cây Xoăn )
Lợi ích của nông nghiệp hữu cơ
Một số lợi ích của nông nghiệp hữu cơ mang lại cho chúng ta .
Tăng khả năng giữ nước cho đất
Việc sử dụng phân bón hữu cơ và tàn dư thực vật đã cung cấp thức ăn cho các sinh vật, vi sinh vật trong đất phát triển mạnh . Từ đó, giúp cho đất được thông thoáng hơn và khả năng giữ nước, thoát nước trong đất tốt hơn.
Ngoài ra, sinh vật trong đất còn giúp rễ cây phát triển mạnh vì sinh vật tạo ra những rảnh thoáng khí trong quá trình hoạt động tìm kiếm thức ăn.
Thân thiện với môi trường
Nông nghiệp hữu cơ không ảnh hưởng đến nguồn nước cũng như không gây thoái hóa đất canh tác .
Sản phẩm hữu cơ có hương vị hơn so với sử dụng phân bón hóa học và an toàn cho sức khỏe người tiêu dùng.
Ngoài ra , không gây hại lên hệ sinh thái như môi trường sống của các loài côn trùng .
Ý tưởng tăng thu nhập từ canh tác hữu cơ
Dựa vào việc cách thức canh tác hữu cơ mà chúng ta có thể tận dụng để tăng thêm thu nhập cũng như sản phẩm trong vườn của mình.
Việc đa dạng hóa cây trồng ngăn chặn sâu bệnh hại phát tán mạnh và làm tăng động vật có ích trong nông nghiệp .
Nuôi ong mật trong vườn giúp thụ phấn cho cây trồng và đồng thời cho chúng ta thêm những lít mật ong thơm ngon , nhiều hương vị và chất lượng khi thị trường mật ong tràn lan mật giả.
Nông nghiệp hữu cơ sẽ phát triển hơn trong tương lai khi thế giới ngày càng chú trọng đến việc biến đổi khí hậu và các mỏ quặng ngày càng cạn kiệt .
